Huế 24h
Tọa đàm về vua Hàm Nghi - vị vua yêu nước của nhà Nguyễn
15:20 | 03/08/2021

Với chủ đề "Hàm Nghi - nhà vua bị lưu đày, nghệ sĩ tạo hình Tử Xuân ở Alger", sáng 03/8, tại Trung tâm Văn hóa Thông tin và Thể thao thành phố Huế đã diễn ra buổi tọa đàm do Hội Nghiên cứu và Phát triển di sản văn hóa Huế và Phân Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam tại Huế tổ chức.

Tọa đàm về vua Hàm Nghi - vị vua yêu nước của nhà Nguyễn
Toàn cảnh buổi tọa đàm

Nhân dịp kỷ niệm 150 năm ngày sinh của vua Hàm Nghi (03/8/1871 - 03/8/2021), buổi tọa đàm đã thu hút được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu, nhà văn hóa trong và ngoài nước như dịch giả Bửu Ý, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, nhà văn Tô Nhuận Vỹ, Tiến sĩ Bửu Nam, nhà nghiên cứu Nguyễn Phước Hải Trung, nhà nghiên cứu Trần Đình Hằng, họa sĩ Phan Thanh Bình... Ngoài các nhà nghiên cứu văn hóa Huế, nhiều người am hiểu về cuộc đời và lăng mộ vua Hàm Nghi ở Pháp cũng đóng góp nhiều thông tin, hình ảnh quý giá về 55 năm cuộc đời bị lưu đày (1889 - 1944) và mất ở Alger của vua Hàm Nghi.

Vua Hàm Nghi - một nghệ sĩ đích thực - Ảnh 3.
Chân dung tự họa của Vua Hàm Nghi (1896)

Buổi tọa đàm đã tập trung vào 5 chủ đề chính sau: Đời sống của vua Hàm Nghi trong những năm tháng lưu đày; Cuộc đời hoạt động nghệ thuật của vua Hàm Nghi; Đính chính những thông tin thiếu chính xác về cuộc đời vua Hàm Nghi và các thành viên trong gia đình; Đề nghị mở các tour du lịch tham quan mộ vua Hàm Nghi, các cung, phủ vua chúa ở Huế; Thông báo thêm thông tin về việc rước hài cốt vua Hàm Nghi về nước.

Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân, vua Hàm Nghi là vị vua có tinh thần yêu nước quật cường, thời gian đầu khi bị lưu đày, nhà vua không chịu học tiếng Pháp, ông cho rằng tiếng Pháp là thứ tiếng của dân tộc đã cướp nước An Nam, mọi việc giao tiếp đều có thông ngôn. Ông thường tập đi xe đạp, học vẽ, chụp ảnh để khuây khỏa nỗi lòng nhớ nhà, nhớ nước. Về sau khi tiếp xúc với nhiều người, gặp nhiều người Pháp tốt, nhà vua nhận ra không phải người Pháp nào cũng là kẻ thù và ông mới chịu theo học tiếng Pháp đến mức thông thạo. Nhiều trí thức, quan chức cao cấp của Pháp rất nể trọng tinh thần yêu nước và phong cách sống phương Đông của ông.

Trong những năm tháng bị lưu đày nơi xứ người, thú vui chụp ảnh, vẽ tranh đã trở thành nguồn vui, nguồn sáng tạo của vua Hàm Nghi, và đó cũng chính là tài sản quý giá nhất mà nhà vua để lại cho con cháu, cho đời sau. Công chúa Như Lý, con gái của vua Hàm Nghi, trong một lần trò chuyện với nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân đã cho biết: "Vua Hàm Nghi vẽ rất nhiều tranh. Gia đình chưa bao giờ bán tranh của vua Hàm Nghi cả. Tuy nhiên, công chúa Như Mai gặp lại những người đã từng yêu mến vua Hàm Nghi, bà thường lấy tranh của vua cha tặng cho họ để kỷ niệm".

Vua Ham Nghi tro thanh hoa si nhu nao anh 3
Bức Chiều tà của vua Hàm Nghi được bán đấu giá tại Paris năm 2010

Với bút danh Tử Xuân, nhà vua nghệ sĩ Hàm Nghi cùng với họa sĩ Lê Văn Miến (1873 - 1943) được xem là hai người Việt đầu tiên đi vào hội họa sơn dầu theo phong cách phương Tây. Và trong các tác phẩm hội họa của vua Hàm Nghi, bức tranh được nhiều người biết đến nhất là bức tranh mang tên "Chiều tà" (Déclin du Jour), được vẽ trong thời gian ông bị thực dân Pháp bắt đi lưu đày ở Bắc Phi. Nhà vua cũng đã từng tổ chức 3 lần triển lãm tại Paris, Pháp.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân, dẫn theo lời bà Như Lý cho rằng, nhà vua mất vào ngày 14/1/1944, tại biệt thự Gia Long và an táng ngay tại đây. Đến năm 1962, khi Algeria độc lập thì biệt thự Gia Long được trả về cho Algeria và ba năm sau di hài nhà vua được chuyển về cải táng ở khu lăng mộ tại làng Thonac, trong khu vực lâu đài của trưởng nữ Như Mai ở tỉnh Dordogne. Ông Nguyễn Đắc Xuân cho biết khu lăng mộ hiện có năm hài cốt gồm: vua Hàm Nghi, bà Marcelle Laloe - vợ vua (mất năm 1974), bà quản gia (mất 1941), ông Minh Đức (mất 1990) và bà Như Mai (mất 2000). Theo ông, "Nếu chính quyền duyệt việc cho phép làm lăng vua Hàm Nghi bên cạnh thân phụ Kiên Thái Vương, chúng tôi có thể đẩy nhanh quá trình đưa ngài về sớm", đồng thời nên thiết kế một khu lăng mộ riêng cho phong trào Cần Vương và cải táng vua Hàm Nghi và gia đình, mở tour tham quan lăng mộ vua Hàm Nghi tại Pháp, mở các tour du lịch Việt Nam như thăm Phủ Kiên Thái Vương, cung An Định, nhà bà Từ Cung, phủ Tùng Thiện Vương, vườn Lạc Tịnh viên….. để vừa trở thành điểm tưởng niệm, tham quan học hỏi...
 
 
 
Quỳnh Chi
 
 
 
 
 
 
 

 

Các bài mới
Các bài đã đăng