Sáng 01/01/2022, tại cổng Ngọ Môn (Hoàng thành Huế), nằm trong chuỗi hoạt động Festival Huế 2022 do UBND tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã dàn dựng buổi lễ tái hiện Lễ Ban Sóc triều Nguyễn.
Đến tham dự có ông Nguyễn Văn Phương - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế; ông Nguyễn Nam Tiến - Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Thừa Thiên Huế; ông Nguyễn Thanh Bình - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế.
Lễ Ban Sóc là lễ phát lịch ngày xưa của triều Nguyễn, được tổ chức định kỳ vào cuối năm âm lịch và được tổ chức thực sự quy mô vào đầu triều vua Minh Mạng. Đây là nét văn hóa độc đáo ở thời Nguyễn.
Hằng năm, sau khi cơ quan Khâm Thiên Giám soạn lịch xong, triều đình nhà Nguyễn tổ chức lễ Ban Sóc dưới sự điều hành của hai vị quan ở Bộ Lễ và Khâm Thiên Giám. Lịch được cung tiến vào Hoàng gia, đồng thời được phát cho các quan ở Kinh thành Huế, các địa phương và phân phát lại cho nhân dân sử dụng.
Người Việt xưa lấy kinh tế nông nghiệp làm trọng nên quyển lịch đối với đời sống con người có ý nghĩa rất đặc biệt. Xem lịch để theo dõi thời gian, thời tiết làm nông vụ và để biết được sự thay đổi tiết trời mà ứng phó, phòng tránh thiên tai.
Lễ Ban Sóc trước đây vốn được tổ chức ở sân điện Thái Hòa. Tuy nhiên, bắt đầu vào năm Tân Sửu 1841, lần đầu tiên lễ Ban Sóc được vua Minh Mạng chỉ dụ thực hiện ở cửa Ngọ Môn. Trong sách “Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ” có chép, vua Minh Mạng định rằng: “Lễ Ban Sóc có khác với ba tiết lớn. Nay đổi định: từ nay về sau làm lễ Ban Sóc ở trước cửa Ngọ Môn.”
Quỳnh Chi