Di tích Hải Vân Quan được xây dựng từ thời nhà Trần và được trùng tu dưới thời vua Minh Mạng (1826) dưới dạng cửa ải phòng thủ.
Công trình nằm ở độ cao 490m so với mực nước biển, nằm trên đỉnh đèo Hải Vân thuộc địa phận Thị trấn Lăng Cô, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên- Huế và phường Hòa Hiệp Bắc, quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng.
Đây là di tích có nhiều giá trị về mặt lịch sử và kiến trúc nghệ thuật. Phía bắc của cổng Hải Vân Quan hướng về Thừa Thiên - Huế đề ba chữ “Hải Vân Quan”, phía nam hướng về TP Đà Nẵng đề “Thiên hạ đệ nhất hùng quan”.
Việc Hải Vân Quan được xếp hạng là di tích cấp Quốc gia là cơ sở để các địa phương có di tích bảo tồn và phát huy tốt hơn giá trị đặc biệt của di tích này. TS. Phan Thanh Hải, Giám đốc trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cho biết, trong thời gian tới, Hải Vân Quan cũng sẽ được Trung tâm đưa vào danh mục các công trình thuộc di tích triều Nguyễn trong hồ sơ tái đề cử Quần thể di tích Cố đô Huế là Cảnh quan Văn hóa Thế giới đệ trình UNESCO.
Trước đó, do không rõ ràng trong việc phân cấp quản lý nên trong một thời gian dài, Hải Vân Quan bị bỏ hoang, xuống cấp nghiêm trọng. Trước thực trạng này, cuối năm 2016, UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế và TP Đà Nẵng đã thống nhất lập hồ sơ khoa học đề đề nghị xếp hạng di tích đối với Hải Vân Quan.
Theo Hiếu Anh - Net Cố đô