Nghĩ ngợi đường xa - Văn Nghệ Huế

Tin văn nghệ

Nghĩ ngợi đường xa

09:42 | 17/07/2017

Trong giới nghiên cứu, cái tên Nguyễn Thị Hậu rất quen thuộc, mọi người còn đặt cho chị cái tên thân thiết là “Hậu khảo cổ”.

Cái tên này không chỉ để phản ánh chuyên môn, một tiến sĩ khảo cổ học, Phó Tổng thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Tổng thư ký Hội Sử học TPHCM, mà còn thể hiện một niềm đam mê lớn của chị: đam mê về những giá trị của các di sản, các công trình liên quan đến lịch sử. Những đam mê đó được chị thể hiện rõ nét qua cuốn tùy bút, tản văn mới nhất có nhan đề Nghĩ ngợi đường xa vừa ra mắt bạn đọc. Sách do NXB Văn hóa Văn nghệ TPHCM xuất bản đầu tháng 7-2017.

Với bạn đọc, nếu mới chỉ đọc những tùy bút, tản văn đầu tiên của cuốn sách, có thể sẽ dễ nhầm lẫn đây là một cuốn sách viết về Sài Gòn xưa vốn xuất hiện khá nhiều thời gian qua. Tuy nhiên càng đọc, bạn đọc sẽ càng thấy rõ sự khác biệt của tác phẩm. Cuốn sách chia làm hai phần, phần đầu có nhan đề Mưa nắng Sài Gòn viết về TPHCM, về con người, về những sở thích, những nét đặc trưng của đời sống nơi đây. Nhưng khác với các tác giả viết về Sài Gòn - TPHCM, khác thường là những người sống với TPHCM từ khi còn bé thơ cho đến hiện tại, tác giả Nguyễn Thị Hậu lại sinh ra ở Hà Nội, mãi đến năm 17 tuổi, vào tháng 5-1975 mới vào sinh sống tại TPHCM. Chính vì vậy, hồi ức về vùng đất Sài Gòn - TPHCM của chị tuy thiếu đi cái chất kỷ niệm ấu thơ nhưng lại đầy đặn hơn khi hoài niệm về quá khứ dựa trên những công trình, những di sản vật chất dưới góc nhìn của một nhà sử học. Đó có thể là những nhà lồng chợ quen thuộc một thời, những quán bán bún bì cắt bằng tay giờ không còn nữa, là chợ thiệp bên cạnh Nhà thờ Đức Bà mà đến tận đầu những năm 2000 vẫn còn tồn tại, là những con phố chật hẹp bên cạnh đường ray tàu hỏa xuyên giữa TP…

Phần hai của sách mang tên Khóc một dòng sông, khác với phần đầu nhiều kỷ niệm, phần hai nhìn TP dưới góc nhìn của một chuyên gia về lịch sử. Nếu bạn đọc tinh ý, có thể thấy ở phần một, tác giả dùng thuật ngữ Sài Gòn làm chính bởi những chi tiết, di sản, con người được tác giả nhắc đến đều dưới góc độ quá khứ, nó có thể vẫn tồn tại hay chỉ còn là hoài niệm nhưng tựu trung là phản ánh một vùng đất xưa kia. Ngược lại ở phần hai, đôi khi vẫn những công trình kiến trúc đó, tác giả dùng là TPHCM, bởi đó là hiện tại, là tương lai.

Nguyễn Thị Hậu nổi tiếng trong giới nghiên cứu một phần chính là ở các công trình liên quan đến bảo tồn và phát triển di sản văn hóa đô thị. Các bài viết của tác giả ở phần này cũng xoay quanh những vấn đề đó: làm sao để có thể giữ gìn những di sản lịch sử của một đô thị hàng trăm năm tuổi nhưng không biến điều đó thành chướng ngại cho sự phát triển? Làm sao để bảo tồn và phát triển đồng hành cùng nhau thay vì là kẻ thù của nhau?... Trong bài viết được lấy làm nhan đề sách, tác giả thông qua cách mà những đô thị lớn ở châu Âu đã làm để vừa duy trì các kiến trúc cổ đại diện cho quá khứ vừa đảm bảo cho những kiến trúc mới tiêu biểu cho tương lai. Đó là những bài học kinh nghiệm mà một đô thị đang tràn trề sức sống như TPHCM có thể học hỏi, tham khảo.

Nghĩ ngợi đường xa để lại chút suy tư cho bạn đọc. Đường xa nhưng điều nghĩ đến lại ở gần sát bên, là những gì thời sự nhất, là những chuyện diễn ra hàng ngày trên những con đường đi làm, qua những bài tranh luận về bảo tồn và phát triển trên báo… Bạn đọc có thể thích hay không thích những suy tư, những kiến nghị của tác giả, nhưng quan trọng nhất là cả tác giả và bạn đọc của cuốn sách đều là nghĩ đến Sài Gòn - TPHCM với những mong muốn tốt đẹp nhất cho mảnh đất này.

Theo Xuân Thân - SGGP Online