Xưa nay nói đến chuyện bếp núc người ta vẫn thường nghiêng về vai trò của người nữ nhưng hôm nay bắt gặp cuốn sách Hương Sắc Bánh, Mứt, Xôi, Chè Huế của tác giả Trần Nguyễn Khánh Phong – Vũ Thị Mỹ Ngọc (NXB Thuận Hóa 2021), thì tôi đã thật sự thật bất ngờ. Tôi chưa có dịp diện kiến với tác giả lần nào nhưng điều thú vị về tác giả thể loại sách ẩm thực là một nam nhi, điều ấy đã thôi thúc tôi lần giở từng trang viết đầy tâm huyết. Được biết tác giả là một thầy giáo trẻ xứ Huế, hay nói chính xác hơn đó là sự kết hợp đồng tâm với người bạn trăm năm của mình Vũ Thị Mỹ Ngọc cũng là một cô giáo để Hương Sắc Bánh, Mứt, Xôi, Chè Huế được độc giả đón nhận trong niềm mến yêu.
Phải công tâm mà nói rằng để có được một tập sách dày 345 trang trong đó giới thiệu và kèm công thức cách làm của hơn 60 loại bánh, 27 món chè, 24 món xôi và 30 món mứt đặc trưng của Huế; chưa kể đến phần giới thiệu đặc điểm tự nhiên xã hội góp phần xây dựng một đời sống ẩm thực phong phú cho Huế trong đó có các món bánh mứt chè xôi đặc trưng của Huế xưa nay thì phải là một người nặng lòng với Huế, yêu Huế và đam mê tìm hiểu về ẩm thực Huế rất nhiều của tác giả mới có thể kì công biên soạn một cách công phu như thế.
Người xưa có câu: "Thuận vợ thuận chồng tát biển Đông cũng cạn", vợ chồng Trần Nguyễn Khánh Phong - Vũ Thị Mỹ Ngọc có lẽ rất tâm đầu ý hợp, "phu xướng phụ tuỳ" nên đã cùng nhau tìm tòi, biên soạn và ắt hẳn cũng dắt nhau đi ăn hàng nhiều nơi lắm nên những món ăn trong cuốn sách được trình bày rất tỉ mỉ, chi tiết. Cuốn sách do đặc thù là giới thiệu các món ăn nên không thiên về sự trau chuốt trong câu văn như những thể loại khác của văn xuôi nhưng điều tôi thích là tác giả dùng những từ ngữ rất rặt Huế, nên cuốn sách đã tạo nên một sự gần gũi, thân thiện với bạn đọc.
Những món trong Hương Sắc Bánh, Mứt, Xôi, Chè Huế của Trần Nguyễn Khánh Phong – Vũ Thị Ngọc Mỹ cứ vậy mà gọi mời, chèo kéo tôi lạc vào một không gian ẩm thực Huế muôn sắc nghìn tía. Huế bây giờ trời đang mưa lạnh, những cơn mưa mùa đông kéo theo cái lạnh ướt át. Tôi ngồi trong phòng, nhìn ra màn mưa trắng trời mà thèm một ly chè bột lọc giã thêm ít gừng cay cay thơm thơm. Ước chi chừ có vài miếng mứt gừng hay mứt nghệ để thưởng thức hay vài chén bánh bèo con con, vài chiếc bánh nậm nóng hổi vừa thổi vừa ăn cho bữa lỡ, còn thú gì bằng. Chao ơi! tất cả những món đó đều có trong Hương Sắc Bánh, Mứt, Xôi, Chè Huế. Chúng lung linh đầy sắc màu, thơm thảo trong cái sự ăn ngậm mà nghe trong cuốn sách.
Điều thú vị ở đây là ngoài phần giới thiệu các món bánh mứt chè xôi tác giả không quên "chỉ đường chỉ sá" những vùng đất, địa chỉ nơi có những nguyên liệu, những loại rau củ quả ngon đặc trưng của vùng đó để chọn làm bánh mứt như mứt gừng ở vùng Kim Long, chọn nghệ ngon tìm làng Vĩ Dạ hoặc lên vùng Châu Chữ, Tân Ba, Võ Xá. Bánh chưng bánh tét có làng Chuồn (An Truyền), hoặc trên phố có hàng bánh ở đường Nhật Lệ, bánh tráng tìm lên làng Lựu Bảo - Hương Hồ, bánh ướt thịt nướng thì theo câu ca dao "Kim Long có gái mĩ miều" mà tìm. Hoặc những hàng quán tên tuổi gắn liền với những món Huế như quán bánh bèo mụ Đỏ, bánh bèo Cung An Định, ngã ba bánh bèo...
Trong cuốn sách này, ngoài những món ăn hai vợ chồng tác giả tự cất công tìm hiểu, từ những lần thực hành trong gia đình trong mỗi dịp kị giỗ, hai người còn nhiệt huyết trích dẫn những tư liệu, những lời dẫn, lời nhận xét thú vị và tinh tế của các Nghệ nhân, chuyên gia ẩm thực như Hoàng Thị Như Huy, bác sĩ Bùi Minh Đức, Mai Thị Trà, Mai Thị Xuân, Lê Thị Tư...
Bên cạnh đó tác giả còn lồng ghép vào những bài thơ làm toát lên vẻ đẹp cả tình lẫn ý từ những món bánh Huế của nhà thơ Võ Quê - người có bề dày am hiểu về những nét văn hóa, ẩm thực Huế hay những câu ca trong văn học dân gian Thừa Thiên Huế. Bên cạnh đó là sự đóng góp không nhỏ của phần giới thiệu những món ăn thông qua hình ảnh. Điều đó đã làm cuốn sách thêm mềm mại cuốn hút những thực khách đang thưởng thức ẩm thực Huế từ Hương Sắc Bánh, Mứt, Xôi, Chè Huế và giúp cho người đọc chưa biết đến những món ăn đó dễ dàng hình dung, để thương, để thèm!
Gấp cuốn sách lại, tôi nghe trong từng vị giác của mình những món ăn hiển hiện, những món tôi đã từng hoặc chưa hề được thưởng thức lần nào. Nhưng tựu trung trong tất cả là niềm tự hào về một xứ sở nơi mình đang sống, những nét văn hóa gắn liền phong vị của vùng đất Thuận Hóa xưa với sự hoá thân, biến tấu, sáng tạo giữa cựu và tân để hòa nhập cùng dòng chảy nền văn minh thế giới. Trong đó nền ẩm thực phong phú của xứ Huế là niềm tự hào không riêng chỉ người dân xứ Huế mà còn là địa điểm thu hút, gọi mời ai chưa từng ghé Huế một lần.
Cám ơn đôi vợ chồng tác giả Trần Nguyễn Khánh Phong - Vũ Thị Mỹ Ngọc đã đem hương sắc Huế đến với bạn bè bốn phương. Riêng tôi, có lẽ tôi phải băng mình qua màn mưa ngay bây giờ để thưởng thức một vài món Huế với những thơm, cay, ngọt, béo, tê, bùi… của Hương Sắc Bánh, Mứt, Xôi, Chè Huế, trên đời còn niềm vui thú nào hơn!